Chưa có sản phẩm trong giỏ hàng.
Tin tức
Cách vận hành van bướm đúng chuẩn kỹ thuật | Hướng dẫn chi tiết
Van bướm là thiết bị quen thuộc trong các hệ thống cấp thoát nước, PCCC, HVAC và nhiều ngành công nghiệp khác. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ cách vận hành van bướm đúng kỹ thuật để đảm bảo hiệu suất làm việc tối ưu, an toàn cho hệ thống và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
Từ thao tác tay gạt đơn giản đến điều khiển điện – khí nén hiện đại, mỗi phương pháp đều có nguyên lý và quy trình riêng. Nếu bạn đang tìm kiếm một hướng dẫn thực tiễn, dễ hiểu nhưng vẫn chuẩn kỹ thuật, thì đây chính là bài viết dành cho bạn.
Trong nội dung dưới đây, Van Bảo Tín sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết từ cấu tạo, nguyên lý hoạt động đến từng phương thức vận hành van bướm một cách hiệu quả, kèm theo các lưu ý quan trọng giúp bạn tránh lỗi thường gặp trong thực tế.
Cơ chế hoạt động của van bướm
Van bướm hoạt động dựa trên một nguyên lý đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả: xoay đĩa van quanh trục để điều khiển dòng chảy của môi chất (nước, khí, hơi, hóa chất…). Đĩa van thường được đặt vuông góc hoặc song song với dòng chảy – tùy theo vị trí đóng hoặc mở.
Đóng – Mở bằng thao tác xoay 90 độ
- Khi mở van: Người vận hành xoay tay gạt hoặc tay quay ngược chiều kim đồng hồ, làm đĩa van xoay ra khỏi vị trí chặn dòng. Lúc này, đĩa nằm song song với dòng chảy, cho phép môi chất đi qua với lưu lượng tối đa.
- Khi đóng van: Xoay theo chiều kim đồng hồ, đĩa sẽ trở về vị trí vuông góc với dòng chảy, ép sát vào gioăng làm kín, ngăn chặn hoàn toàn dòng lưu chất.
Điều tiết lưu lượng linh hoạt
- Ưu điểm lớn của van bướm là có thể điều chỉnh góc mở linh hoạt từ 0° đến 90°, giúp kiểm soát lưu lượng theo nhu cầu. Điều này đặc biệt hữu ích trong các hệ thống cần thay đổi áp suất hoặc tốc độ dòng chảy theo thời điểm, như trong nhà máy xử lý nước, dây chuyền sản xuất thực phẩm, hay hệ thống làm mát công nghiệp.
Đĩa xoay – Trục truyền động – Gioăng làm kín
- Trục van: kết nối giữa bộ phận điều khiển (tay gạt, motor điện, piston khí nén…) và đĩa van.
- Đĩa van: chính là bộ phận “mở” hoặc “chặn” dòng chảy.
- Gioăng làm kín: bằng cao su EPDM hoặc PTFE, giúp van đóng kín tuyệt đối, tránh rò rỉ khi van ở trạng thái OFF.
Hướng dẫn cách vận hành van bướm theo từng loại
Tùy vào thiết kế hệ thống và yêu cầu sử dụng, van bướm có thể được vận hành bằng tay hoặc tự động hóa. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách vận hành theo từng loại phổ biến:
Cách vận hành van bướm tay gạt
Nguyên lý:
- Van bướm tay gạt được vận hành bằng cách tác động lực trực tiếp vào tay gạt. Tay gạt này được gắn vào trục van và cung cấp lực cần thiết để xoay đĩa van một góc 90 độ, từ vị trí đóng hoàn toàn sang mở hoàn toàn hoặc ngược lại.
Cách vận hành:
- Mở van: Gạt tay cầm ngược chiều kim đồng hồ đến vị trí song song với đường ống (OPEN).
- Đóng van: Gạt tay cầm theo chiều kim đồng hồ đến vị trí vuông góc với dòng chảy (CLOSE).
- Có thể dừng ở các nấc trung gian để điều chỉnh lưu lượng tạm thời (nếu có rãnh khóa).
Lưu ý khi sử dụng:
- Không dùng lực mạnh hoặc đòn bẩy phụ.
- Phù hợp cho đường kính nhỏ (< DN250) và áp suất thấp.
- Dễ lắp đặt và chi phí thấp.
Cách vận hành van bướm tay quay (gearbox)
Nguyên lý:
- Van bướm tay quay được vận hành bằng cách dùng lực tác động lên tay quay (vô lăng), vốn được kết nối với trục van thông qua một hộp số trợ lực (hệ thống bánh răng). Hộp số này có tác dụng giảm mô-men xoắn cần thiết, giúp việc vận hành van trở nên nhẹ nhàng hơn. Người vận hành xoay tay quay theo chiều kim đồng hồ để đóng van và ngược lại để mở van.
Cách vận hành:
- Mở van: Xoay vô lăng ngược chiều kim đồng hồ để quay đĩa dần dần về trạng thái mở.
- Đóng van: Xoay theo chiều kim đồng hồ để đưa đĩa về vị trí đóng.
Ưu điểm:
- Dễ điều khiển hơn với van lớn (DN300 trở lên).
- Có thể kiểm soát góc mở chính xác, phù hợp cho điều tiết lưu lượng.
Lưu ý:
- Không xoay quá lực gây hư bánh răng.
- Vận hành chậm hơn tay gạt, nhưng an toàn hơn.
Cách vận hành van bướm điều khiển điện
Nguyên lý:
- Van bướm điều khiển điện sử dụng điện năng (với các dải điện áp đa dạng như 24V, 110V, 220V hoặc 380V) để cấp nguồn cho động cơ điện trong bộ truyền động (actuator). Động cơ điện này sẽ quay, và chuyển động quay được truyền qua hộp số giảm tốc tới trục van, làm xoay đĩa van một góc 90 độ để đóng hoặc mở van.
Cách vận hành:
Từ xa qua hệ thống tủ điện, PLC hoặc công tắc hành trình.
Có 2 chế độ:
- ON/OFF: đóng hoàn toàn hoặc mở hoàn toàn.
- Tuyến tính (Modulating): điều khiển góc mở từ 0–90° bằng tín hiệu analog (4–20mA, 0–10V).
Ưu điểm:
- Điều khiển từ xa, chính xác, hoàn toàn tự động.
- Vận hành êm, không gây tiếng ồn.
- Phù hợp cho nhà máy, hệ thống lớn (DN50–DN1000).
Lưu ý:
- Cần nguồn điện ổn định (24V, 110V, 220V…).
- Không để bộ điều khiển ẩm ướt nếu không có chuẩn chống nước.
Cách vận hành van bướm khí nén
Nguyên lý:
- Van bướm điều khiển khí nén sử dụng áp suất khí nén (thường từ 3-8 bar) làm nguồn năng lượng để vận hành. Khí nén tác động lên piston hoặc màng trong bộ truyền động, tạo ra một lực xoay mạnh mẽ để điều khiển trục van và đĩa van. Khi khí nén được cấp vào, áp suất sẽ đẩy piston hoặc lò xo (đối với loại tác động đơn), làm trục van xoay và cánh bướm mở ra. Khi ngừng cấp khí, van sẽ trở về vị trí ban đầu nhờ lực đàn hồi của lò xo hoặc khí nén từ phía đối diện.
Cách vận hành:
Kết nối với van điện từ + nguồn khí nén 3–8 bar.
2 chế độ:
- ON/OFF: đóng/mở hoàn toàn.
- Tuyến tính: điều tiết lưu lượng nhờ tín hiệu điều khiển.
Ưu điểm:
- Tốc độ đóng/mở rất nhanh (1–3 giây).
- Không sợ cháy nổ – phù hợp môi trường nguy hiểm.
- Giá thành hợp lý hơn van điện.
Lưu ý:
- Cần hệ thống khí nén đi kèm.
- Bảo trì van điện từ, lọc khí định kỳ để tránh kẹt.
Van bướm điều khiển thủy lực
Nguyên lý:
- Van bướm điều khiển thủy lực sử dụng áp suất thủy lực (thường là dòng chảy của dầu) làm nguồn năng lượng để di chuyển piston trong bộ truyền động, từ đó mở hoặc đóng van. Tương tự như van khí nén, van thủy lực có thể là loại tác động đơn hoặc tác động kép.
Cách vận hành:
- Điều khiển qua hệ thống thủy lực, phù hợp với môi trường cần lực xoắn mạnh như tàu thủy, nhà máy nhiệt điện.
Ưu điểm:
- Vận hành cực kỳ mạnh mẽ, ổn định.
- Phù hợp van rất lớn hoặc hệ thống đặc biệt.
Lưu ý:
- Chi phí đầu tư hệ thống cao.
- Cần kỹ thuật viên chuyên môn bảo trì.
Một số lỗi thường gặp khi vận hành van bướm sai cách
Mặc dù van bướm có thiết kế đơn giản, dễ sử dụng, nhưng nếu vận hành sai cách hoặc không được bảo trì định kỳ, các lỗi kỹ thuật rất dễ xảy ra. Dưới đây là những sự cố phổ biến nhất và hướng xử lý hiệu quả:
| STT | Lỗi thường gặp | Nguyên nhân chính |
Cách khắc phục
|
| 1 | Van bị kẹt khi đóng/mở |
|
|
| 2 | Rò rỉ lưu chất |
|
|
| 3 | Không điều chỉnh được lưu lượng/góc mở |
|
|
| 4 | Tiếng ồn lớn, rung lắc khi vận hành |
|
|
| 5 | Bộ điều khiển không hoạt động (điện/khí) |
|
|
| 6 | Van bị ăn mòn, rỗ, nứt |
|
|
Lưu ý an toàn khi vận hành và bảo trì van bướm
An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu trong mọi quy trình kỹ thuật. Dưới đây là những lưu ý quan trọng mà Van Bảo Tín cần bạn ghi nhớ trong suốt quá trình vận hành và bảo trì van bướm – giúp giảm thiểu rủi ro, bảo vệ thiết bị và con người.
Trước khi vận hành
|
Nội dung kiểm tra
|
Mô tả |
| Xác nhận kích thước và áp lực phù hợp |
|
| Làm sạch bụi bẩn và tạp chất |
|
| Lắp đặt đúng kỹ thuật |
|
| Siết bu lông đều tay |
|
=> Xem thêm: Cách Lắp Đặt Van Bướm Đúng Kỹ Thuật [Hướng Dẫn Chi Tiết]
Trong quá trình vận hành
| Lưu ý | Giải thích |
| Không đóng/mở đột ngột |
|
| Không dùng đòn bẩy hoặc vật hỗ trợ lực |
|
| Giữ van sạch sẽ – tránh ẩm ướt |
|
| Tuân thủ áp suất & nhiệt độ cho phép |
|
| Vận hành đúng trình tự |
|
Khi bảo trì – bảo dưỡng
| Lưu ý |
Hướng dẫn thực hiện
|
| Ngắt hoàn toàn áp lực hệ thống |
|
| Ngắt nguồn điện (nếu dùng van điện) |
|
| Sử dụng đầy đủ thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) |
|
| Không bảo trì van khi còn áp suất hoặc nhiệt độ cao |
|
| Tuân thủ hướng dẫn từ nhà sản xuất |
|
Video mô phỏng hoặc hình ảnh minh họa cách vận hành van bướm
Để giúp bạn hình dung rõ hơn về cơ chế vận hành của van bướm, dưới đây là một số video mô phỏng trực quan thể hiện quá trình đóng/mở, hoạt động của trục, góc xoay đĩa van, và các dạng truyền động khác nhau.
Kết luận
Vận hành van bướm tưởng chừng đơn giản, nhưng nếu không nắm rõ nguyên lý hoạt động, cấu tạo và phương thức điều khiển – bạn có thể đối mặt với hàng loạt rủi ro như rò rỉ, kẹt van, ăn mòn hoặc hư hỏng hệ thống.
Qua bài viết này, Van Bảo Tín hy vọng bạn đã hiểu rõ cách vận hành từng loại van bướm – từ tay gạt, tay quay đến điều khiển điện và khí nén – cùng với những lưu ý an toàn và quy trình bảo trì hiệu quả.
Cần hỗ trợ tư vấn – hãy liên hệ ngay với Van Bảo Tín!
- Cung cấp van bướm chính hãng, đủ loại truyền động
- Hướng dẫn kỹ thuật tận nơi – hỗ trợ bản vẽ, lắp đặt
- Chính sách bảo hành rõ ràng, dịch vụ hậu mãi uy tín
Liên hệ ngay: 0932 059 176 hoặc Email: bts@thepbaotin.com
